Lymfoedeem behandeling

Lymfoedeem

 

lymfoedeem chirurgie, LVA
Lymfoedeem aan de rechter arm

Lymfoedeem van de arm is één van de meest onderschatte complicaties van borstkankerbehandeling. Het kan ontstaan nadat de lymfeklieren in de okselregio beschadigd zijn geraakt ten gevolge van een operatie (schildwachtklierprocedure en/of okselkliertoilet) of bestraling in het kader van borstkankerbehandeling. Dit resulteert in een ophoping van eiwitten en vocht in de arm, leidend tot een verstoord evenwicht van het lymfetransport. De aandoening is progressief; dit wil zeggen dat het volume van de arm toeneemt, de mobiliteit van de arm verder beperkt wordt, het functioneren in het dagelijks leven achteruit gaat en de kwaliteit van leven van de patiënt sterk vermindert naarmate de aandoening vordert.  Over verloop van tijd verlittekent de arm meer en meer, en er komt ook een toename van het aantal onderhuidse vetcellen, meer nog dan vocht, dit is het eindstadium.

Behandeling

De initiële behandeling voor lymfoedeem van de arm bestaat uit een combinatie van manuele lymfedrainage en druktherapie door armkousen. De behandeling is intensief en moet meestal langdurig worden voortgezet, veelal levenslang. Deze behandeling bereikt geen genezing, maar wel vermindering van de klachten en behoudt een zo normaal mogelijk armvolume.  Bij aanhoudend lymfoedeem ondanks deze therapieën, moet een chirurgische behandeling overwogen worden. 

De laatste jaren zijn grote vooruitgangen geboekt op gebied van lymfe microchirurgie

Microchirurgie op het lymfestelsel wordt vooral uitgevoerd door Plastisch Chirurgen. In Nederland is het Maastricht UMC+ een van de expertisecentra op het gebied van de microchirurgische behandeling van lymfoedeem, ook wel vaker ‘super microchirurgie’ genoemd.

Chirurgie met oog op herstel van het lymfestelsel
Lymfevaten zijn zeer klein, ongeveer 0,5 mm in doorsnede, waardoor chirurgie met oog op herstel enkel met de hulp van een microscoop mogelijk is. Deze hersteltechnieken bestaan ofwel uit het aanleggen van verbindingen tussen oppervlakkige lymfevaten en bloedvaten (lymfoveneuze anastomose; LVA) of het inbrengen van een volledig lymfeklierstation van een gezonde regio naar de aangetaste regio (lymfeklier transfer).  Het eerste is vooral aangewezen bij patiënten die nog in een licht stadium van de ziekte zijn waarbij er nog doorgankelijke lymfevaten kunnen aangetroffen worden op het lymfebaan traject.  Aangezien deze ingreep onder plaatselijke verdoving gebeurt en goed verdragen wordt, is het ten zeerste aangeraden om reeds bij beginnend lymfoedeem een afspraak te maken op de polikliek.  Wanneer een LVA niet meer mogelijk is omdat de ziekte te ver gevorderd is, maar de lymfoedeem arm bevat nog veel overtollig vocht, kan eventueel een lymfeklier transfer overwogen worden.  Dit is echter wel een ingreep onder algemene verdoving die een 4tal uur duurt en waarbij u een aantal dagen opgenomen blijft.  Beide ingrepen hebben tot doel de lymfe afvoer te verbeteren, zodat er minder onderhoudstherapie met kous en lymfedrainage noodzakelijk is.  Wereldwijd worden beide technieken alsmaar vaker uitgevoerd. 

Chirurgie zonder oog op herstel van het lymfestelsel
Wanneer het eindstadium van lymfoedeem bereikt is, is er vooral littekenweefsel en vetweefsel aanwezig onderhuids, meer dan vocht.  Er kan in dit geval een liposuctie overwogen worden.  Deze laatste ingreep is echter niet meer met het oog op herstel, eerder om overtollig weefsel te verwijderen.  De kous moet dan blijvend gedragen worden. 

Onderzoeken naar behandeling van lymfoedeem

In het Maastricht UMC+ lopen verschillende onderzoeken op het gebied van behandelingen voor lymfoedeem. Een van de onderzoeken is de LYMPH trial, die in samenwerking met het Radboudumc, Zuyderland MC en Canisius-Wilhelmina ziekenhuis wordt uitgevoerd. De LYMPH trial onderzoekt of LVA effectiever en meer kosteneffectief is dan (conservatieve) complexe decongestieve therapie (CDT) bij borstkanker-gerelateerd lymfoedeem. De studie bevindt zich momenteel in de follow-up fase, wat betekent dat het niet meer mogelijk is om deel te nemen. Voor meer informatie over de LYMPH trial kunt u terecht op de website: De LYMPH trial – Lymfoveneuze anastomose (LVA) vs conservatieve therapie (thelymphtrial.com).    

In september 2023 is de N-LVA studie gestart in het Maastricht UMC+, Radboudumc en Erasmus MC. De N-LVA studie onderzoekt of LVA effectiever en meer kosteneffectief is dan een nepoperatie (sham-operatie). Als u geïnteresseerd bent in meer informatie of overweegt deel te nemen aan dit onderzoek, kunt u terecht op de website van de N-LVA studie: De N-LVA studie – Lymfoveneuze anastomose (LVA) vs sham-operatie: een randomized controlled trial (nlvastudy.com).

Verder lopen er nog verschillende kleinere onderzoeken naar de behandeling van lymfoedeem, bijvoorbeeld over LVA met behulp van een robot.

Lymfoedeem micro chirurgie met robot handen
Micro-chirurgie m.b.v. operatierobot
Sluit de enquête